De herverkiezing van Donald Trump tot de 47ste president van de Verenigde Staten werpt een schaduw over Europa. Trumps isolationistische en onvoorspelbare beleid bedreigt de geopolitieke stabiliteit, zet economische verhoudingen op scherp en vergroot mogelijks de verdeeldheid binnen de Europese Unie (EU).
De herverkiezing kan vooral geopolitiek ingrijpende gevolgen hebben. Trumps openlijke kritiek op de NAVO en zijn dreiging om de Amerikaanse steun aan Oekraïne in te trekken, vormen een directe uitdaging voor de Europese veiligheid. Een vermindering van militaire en financiële steun aan Oekraïne zou Europa dwingen zelf een grotere rol te spelen in de verdediging tegen Rusland. Dit is geen geringe opgave, aangezien de NAVO momenteel sterk afhankelijk is van Amerikaanse troepen en wapens. Een pan-Europese luchtverdedigings-capaciteit, een noodzakelijke stap om de kloof te vullen, zou naar schatting 500 miljard EUR kosten, 50% meer dan wat alle EU-lidstaten gezamenlijk jaarlijks aan defensie uitgeven. Tegelijkertijd blijven politieke verdeeldheid en verschillen in nationale prioriteiten de slagkracht van de EU ondermijnen.
De economische impact van Trumps terugkeer valt evenmin te onderschatten. De VS is goed voor een vijfde van de totale EU-export en open economieën zoals Duitsland, Nederland, België, Italië en Ierland zouden zwaar worden getroffen door Trumps aangekondigde invoertarieven van 10 tot 20% op Europese goederen. Dit heeft meteen directe impact en zou de Europese economie gemakkelijk 0,5-1% van het jaarlijkse BBP kunnen kosten. Het Duits Economisch Instituut berekent een kost van 180 miljard EUR over de komende vier jaar voor Duitsland alleen al. Bovendien dreigt Europa verstrikt te raken in een escalerende handelsoorlog tussen de VS en China, twee van Europa’s grootste exportmarkten. Aan de ene kant kan Washington druk uitoefenen om de Europese handelsrelaties met China te beperken. Aan de andere kant kunnen goedkope Chinese producten Europa overspoelen door verhoogde Amerikaanse tarieven, wat Europese producenten en werkgelegenheid verder onder druk kan zetten. Ook kan de concurrentie van Chinese producten verder toenemen in de overblijvende exportmarkten. Dat is een strijd die Europa nu al aan het verliezen is door de toegenomen kwaliteit van de Chinese exportproducten: terwijl de EU en China zes jaar geleden beiden goed waren voor ongeveer 16% van de wereldexport, was het aandeel van China in 2023 gestegen tot 17,5%, terwijl dat van Europa was gedaald tot 14,3%.
De VS is goed voor een vijfde van de totale EU-export en open economieën zoals Duitsland, Nederland, België, Italië en Ierland zouden zwaar worden getroffen door Trumps aangekondigde invoertarieven van 10 tot 20% op Europese goederen.
Andere effecten zoals vergeldingstarieven vanuit Europa of hogere importtarieven vanuit nog andere landen kunnen de economische impact nog verder beïnvloeden.
Europa staat daarnaast voor uitdagingen op technologisch vlak. Trumps “laissez-faire” beleid staat haaks op de strikte Europese regelgeving, die gericht is op het beteugelen van desinformatie en de macht van technologiebedrijven. Dit conflict kan de economische samenwerking verder bemoeilijken. Ondertussen blijft de interne verdeeldheid in Europa groeien door Trumps steun aan populistische en autoritaire leiders zoals bijvoorbeeld Viktor Orbán, Minister-president van Hongarije.
Binnen deze turbulente context onderscheiden zich drie mogelijke economische scenario’s. In het basisscenario herstelt de Europese economie zich verder. Dalende energieprijzen, stijgende huizenprijzen en verbeterde reële inkomens stimuleren dan een opleving van de consumptie in 2025. Dit wordt mogelijk versterkt door hervormingen na vervroegde verkiezingen in Duitsland, die het vertrouwen een impuls kunnen geven. In een optimistisch scenario leidt een wereldwijde economische expansie tot positieve winstverrassingen voor Europese bedrijven. Terwijl de Europese regelgeving de energietransitie ondersteunt, creëren lagere rentetarieven en investeringen in groene technologieën nieuwe kansen voor ondernemingen. Maar in een pessimistisch scenario zouden handelsoorlogen en geopolitieke spanningen tot een stagflatie-scenario in Europa kunnen leiden. Amerikaanse importtarieven, stijgende kosten in de bevoorradingsketen en een mogelijke Amerikaanse recessie kunnen Europese exportmarkten aantasten. Landen zoals Italië en Frankrijk zouden te maken krijgen met oplopende begrotingstekorten, terwijl de werkloosheid in Duitsland en andere industriële kernlanden stijgt.
Om de dreigende uitdagingen aan te pakken, moeten Europese leiders strategische autonomie nastreven. Het versterken van defensiecapaciteit is onvermijdelijk, evenals het reduceren van afhankelijkheid van Amerikaanse markten en technologie. Economische hervormingen, zoals de implementatie van Mario Draghi’s 800 miljard-EUR-plan zijn cruciaal voor investeringen om de Europese economie dynamischer en competitiever te maken. Bovendien blijft de energietransitie een hoeksteen van Europa’s strategie. Het stimuleren van investeringen in groene technologie en het vergroten van energieonafhankelijkheid kan zowel economische groei als geopolitieke stabiliteit bevorderen.
De wereld wacht niet op Europa. Met Trumps terugkeer aan de horizon is het voor Europese leiders van vitaal belang om gezamenlijk en resoluut te handelen. Alleen door eenheid en visie kan Europa zijn positie in de wereld behouden en versterken.
1. Wat zijn de geopolitieke gevolgen van Trumps herverkiezing voor Europa?
Trumps herverkiezing kan de Europese veiligheid bedreigen, vooral door zijn kritiek op de NAVO en mogelijke vermindering van steun aan Oekraïne. Europa zou gedwongen worden om meer verantwoordelijkheid te nemen in de defensie tegen Rusland. Dit betekent aanzienlijke investeringen, zoals een pan-Europese luchtverdedigingscapaciteit, die naar schatting 500 miljard EUR zou kosten. De huidige verdeeldheid binnen de EU maakt deze uitdaging nog groter.
2. Hoe beïnvloeden Trumps handelsmaatregelen de Europese economie?
Trump heeft invoertarieven van 10-20% aangekondigd op Europese goederen. Dit zou de Europese economie jaarlijks 0,5-1% van het BBP kunnen kosten, met landen zoals Duitsland, Nederland en België als grootste slachtoffers. Daarnaast kan Europa verstrikt raken in een handelsoorlog tussen de VS en China, wat de concurrentiepositie van Europese producenten verder verzwakt.
3. Wat zijn de mogelijke economische scenario’s voor Europa in deze context?
Er zijn drie scenario’s:
4. Wat kan Europa doen om deze uitdagingen aan te pakken?
Om de impact van Trumps beleid te minimaliseren, moet Europa:
Zit u met vragen? Contacteer ons!
